موآنا، تصویر فرهنگ مائوری

آگاهی از جهان پیرامون برای افراد یک جامعه قدرت تصمیم گیری کلانتر ایجاد نموده و جهان را در اختیار آنها قرار میدهد. چنانکه غرب پس از جنگهای صلیبی همواره در تلاش بود تا با استفاده از آگاهی دادن از جغرافیا، فرهنگ و تاریخ سایر ملل بتواند این ظرفیت را در میان مردم خود ایجاد کند که توانایی تسلط بر آن را داشته باشد. بدین ترتیب اولین تاریخ نگاری های کلان(Global History) در جهان پدید آمد که متاسفانه هنوز در محیط های دانشگاهی کشور ما رایج نشده است چه رسد به آموزشهای ابتدایی.

اما سبک تربیتی غرب مبتنی بر آگاهی تاریخی، آنها را بر آن داشته تا علاوه بر آموزش های رسمی در مدارس به آموزش تاریخ جهان از طریق رسانه بپردازند. بدین ترتیب است که آثاری چون Frozen, kong fu Panda, 6 big hero و … ساخته میشوند تا در قاب انیمیشن هم رشد آگاهی تاریخی در کودکان را پدید آورده و هم مبانی اولیه کنش اجتماعی را در آنها پدید آورد. در جدیدترین این آثار میتوان از انیمیشن بسیار جذاب و پر محتوای Moana یاد کرد.

یکی از اقوامی که تقریبا در ایران ناشناخته اند اقوام مائوری اند. این اقوام در جنوب اقیانوس کبیر و در جزایر پولینزی زندگی میکنند. این اقوام پس از استعمار استرالیا توسط انگلستان جذب تمدن غربی شده و اکنون به عنوان اقلیتی مهم در کشور نیوزلند به سر میبرند. انیمیشن موآنا با نگاهی اسطوره ای به شکلگیری و رشد تمدن مائوری ها میپردازد و البته با استفاده بسیار مطلوب از عناصر فرهنگی آن.

آفرینش جزائر پولینزی و ارتباط ان با تاریخ طبیعی و حرکات تکتونیکی بسیار معقول از طریق روایت اسطوره ای تحلیل شده و پیوند این مردم با طبیعت و نوع سبک زندگی آنها البته با دقت بیان شده است که این مطلب خود جای شرح و بسط فراوان دارد. اما آنچه که در نخستین بار دیدن این فیلم مرا به شدت به خود جذب نمود و وادارم کرد تا 5 بار دیگر آن را تماشا کنم ترکیب بسیار دقیق و البته جذاب از موسیقی مائوری ها و رقص هاکا بود. استعداد نویسندگان و تلاش آهنگساز این اثر آقای Mark Mancina  برای ایجاد شادی از یک ریتم و رقص حماسی و جنگی بسیار ستودنی است. به عنوان مثال آهنگ We Know The Way  با وجود حفظ ریتم حماسی خود صد البته توانسته شادی و نشاط لازم برای یک انیمیشن با مایه های طنز را فراهم نماید. این ترکیب زیبا زمانی بهتر خود را نشان میدهد که ماوی قهرمان مرد داستان در یک آهنگ شاد و طنز به نام You’re Welcome در ابتدا از قطعه ای رقص هاکا استفاده میکند. قاعدتا این رقص زمانی استفاده میشد که جنگجویان مائوری در برابر دشمن صف آرایی کرده و با این رقص خشم و انرژی زیادی پیدا میکردند چنانکه در زمان حاضربازیکنان راگبی نیوزلند و ارتشیان آن کشور از این رقص بهره میگیرند.

فیلم در روند خود چه در روایت داستانی و چه در چهره ماوی و موآنا به تعهد خود در مورد واقعیات جامعه مائوری پایبند بوده و شجاعت آنها را نشان میدهد. چنانکه در دقیقه 1:27:55 ماوی دیگر از هاکا برای نشاط استفاده نکرده و با انجام بسیار خشن آن آماده مرگ و جانبازی برای حفظ موآنا میشود.

البته باید این نکته را بیان داشت که این انیمیشن تمام واقعیات را نیز نگفته چرا که جنگجویان مائوری با وجود قدرت زیاد و شجاعت پس از پیروزی مقداری از گوشت دشمن خود را میخوردند و البته در انیمیشنی که برای کودکان ساخته میشود قاعدتا به این امر اشاره نمیشود.

بخشی از موسیقی متن موآنا برای دانلود در پیوست مقاله موجود است